testosteron

Testosteron i jego niski poziom – wszystko co warto wiedzieć

Testosteron jest hormonem steroidowym, który wykazuje szereg ważnych androgenicznych i anabolicznych efektów w organizmie człowieka. Jest to podstawowy element męskiej fizjologii, chociaż jest także wytwarzany w organizmie kobiet, w mniejszych ilościach. Odpowiednie jego poziomy mają kluczowe znaczenie dla optymalnego zdrowia, co budzi strach przed hipogonadyzmem (powszechnie znanym jako „Niskie T”) co jest bardzo rozpowszechnionym i niedostatecznie zdiagnozowanym stanem, który potencjalnie może prowadzić do drastycznego obniżenia jakości życia mężczyzn.

Dla osób w starszym wieku jak i tych zainteresowanych treningiem siłowym, optymalny poziom testosteronu ma jeszcze większe znaczenie. Oprócz poprawy jakości życia, ludzie chcą być pewni, że inwestując swój czas i wysiłek w treningi uzyskają to, co najlepsze – szczególnie ci zagrożeni odpornością anaboliczną i mięśniową. Często otrzymujemy pytania o poziom testosteronu i terapię zastępczą testosteronem, więc przyjrzenie się bliżej tematowi uważam za potrzebne i zasługujące na uwagę.

Zacznijmy od podstawowego wprowadzenia w istotne elementy układu hormonalnego. Mimo,, że to wszystko może wydawać się trudne, a nowe słownictwo skomplikowane, zrozumienie tych elementów i ich wzajemnych oddziaływań jest niezbędne, aby zrozumieć, jak podejmuje się decyzje kliniczne w ocenie i leczeniu hipogonadyzmu.

Oś Podwzgórze – przysadka – gonada

Podwzgórze jest obszarem w mózgu odpowiedzialnym za regulację ogromnej liczby fizjologicznych procesów i systemów, w tym autonomicznego układu nerwowego, układu hormonalnego, temperatury ciała, apetytu, zmęczenia i rytmu okołodobowego i wielu innych. Najbardziej istotny dla dzisiejszej dyskusji jest jego przerywane, pulsacyjne uwalnianie danego hormonu znanego jako gonadoliberyna (GnRH).

Impulsy GnRH podróżują do przysadki mózgowej, narządu dokrewnego znajdującego się w mózgu, tuż poniżej podwzgórza. Przysadka wydziela szereg hormonów, ale GnRH wyjątkowo pobudza uwalnianie gonadotropiny: hormonu folikulotropowego (FSH) i hormonu luteinizującego (LH). Te synergiczne hormony następnie działają na jądra stymulując kolejno produkcję plemników i testosteronu.

Ten trójwarstwowy system jest znany jako oś podwzgórze-przysadka-gonada (HPG), przy czym te trzy elementy komunikują się przez mechanizmy sprzężenia zwrotnego w celu utrzymania homeostazy. Jeśli stężenie testosteronu we krwi obniży się, przysadka i podwzgórze „wyczują” ten spadek i zrekompensują go sobie uwalniając więcej GnRH i LH, stymulując w ten sposób jądra do przywrócenia normalnego poziomu. Problemy mogą się jednak pojawić w przypadku, gdy jeden lub więcej składników osi HPG jest chorych, stłumionych lub w inny sposób niezdolnych do utrzymania homeostazy.

Testosteron

Testosteron jest hormonem wytwarzanym z cholesterolu poprzez serię konwersji enzymatycznych w jądrach (> 95%) wraz z mniejszym dodatkiem (<5%), wytworzonym w gruczołach nadnerczy. Następnie jest uwalniany do krwiobiegu, gdzie podobnie jak większość hormonów ogólnoustrojowych, występuje głównie w postaci „związanego białka”. Około 60% jest ściśle związana z białkiem wiążącym hormon płciowy (SHBG), około 38% jest bardzo luźno związane z albuminą, a około 2% jest „wolne” – i dlatego biologicznie aktywne. Ponieważ ułamek związanych albumin jest bardzo luźno przyłączony, jest dzięki temu łatwo uwalniany do tkanek i dlatego jest uważany za część puli „biodostępnego” testosteronu wraz z wolnym testosteronem. Związane białka podtrzymują ochronną pulę „buforową” nieaktywnego testosteronu w dynamicznej równowadze z wolnym testosteronem. Jako, że wolny testosteron jest używany w tkankach (lub zdegradowany w krążeniu lub przez wątrobę), kinetyka przesunięcia równowagi promującej uwalnianie testosteronu wiążącego białko pomaga utrzymywać bardziej stabilne stężenie wolnego testosteronu. Bez białek przenoszących, szybka degradacja lub wykorzystanie wolnego testosteronu może prowadzić do ostrych, dramatycznych wahań stężenia w surowicy. Wolny testosteron wykazuje swoje działanie przede wszystkim poprzez wiązanie receptora androgenowego. Wywiera zarówno anaboliczne (tj. wzrostu) i androgeniczne (tj.wirylizację) skutki w zależności od docelowej tkanki i dostarcza informację zwrotną do przysadki i podwzgórza w celu utrzymania homeostazy. Większość skutków anabolicznych testosteronu pojawia się, gdy aktywowany receptor androgenowy stymuluje gen ekspresji i aktywuje różne ścieżki sygnalizacji komórkowej. Głównym powodem do niepokoju dla osób wykonujących trening siłowy dotyczącym testosteronu jest jego zdolność do bezpośredniego stymulowania syntezy białka i wzrostu mięśni i kości, by zahamować produkcje tłuszczu i rozpad białek mięśniowych oraz w celu stymulowania wzrostu i naprawy nerwów ruchowych. Powinno być zatem oczywiste, dlaczego testosteron i inne androgeny anaboliczne są często stosowane przez sportowców: rezultatem takiego działania jest bardziej efektywny system nerwowo-mięśniowy stymulujący większe, silniejsze mięśnie, co pociąga za sobą większe, silniejsze kości. Liczne dodatkowe efekty działania testosteronu i ich mechanistyczne detale mogłyby wypełnić kilka podręczników i wykraczają poza zakres tego artykułu.

Pewne tkanki – takie jak np. prostata, mieszki włosowe i wątroba – zawierają enzym 5-alfa-reduktaza, który przekształca wolny testosteron w dihydrotestosteron (DHT). Hormon ten jest kilka razy silniejszy niż testosteron i jest przede wszystkim odpowiedzialny za działania androgenne, w tym pogłębienie głosu i wzrost owłosienia, narządy płciowe i prostatę. Wydaje się również, że pobudza on także zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym i moduluje wiele innych neuroprzekaźników, które wpływają na nastrój, agresje i pamięć. Paradoksalnie, nadmierna produkcja DHT w przypadku mieszków włosowych powoduje łysienie u mężczyzn (łysienie androgenowe), co wraz z powiększoną prostatą i rakiem prostaty jest zwykle leczone przy użyciu leków hamujących 5-alfa-reduktaze, takich jak finasteryd (powszechnie znany jako Propecia lub Proscar).

Inne tkanki, w tym tkanka tłuszczowa (tłuszcz), jądra, mózg, skóra i kości zawierają enzym aromatazy, która przekształca testosteron (ale nie DHT) w rodzaj estrogenu znanego jako estradiol (E2). Estradiol i związane z nim hormony wiążą receptor estrogenu i wywierają ważny wpływ na narządy płciowe, mózg, wątrobę, skórę i układ sercowo-naczyniowy. Co dość zadziwiające, utrzymanie normalnego poziomu estrogenów zapobiega zanikowi mięśni i wspiera komórki satelitowe potrzebne do przyrostu mięśni. Estrogen posiada oczywiście kilka użytecznych właściwości i nie jest z natury „wrogiem”, który powinien zostać wyeliminowany z męskiego ciała. Jednak zarówno niedostateczny, jak i nadmierny poziom estrogenu wiąże się z problemami, takimi jak osteoporoza, ginekomastia, powikłania sercowo-naczyniowe i kilka rodzajów nowotworów. Wysoki poziom estrogenu często powoduje otyłość, w którym aromataza wyrażona w nadmiarze wolnego tłuszczu przekształca wolny testosteron w estrogen. Może to również wynikać z nadmiernego stosowania egzogennego testosteronu, gdzie poziomy suprafizjologiczne również skutkują aromatyzacją.

Poziom, cyrkulacja i naturalna zmienność Testosteronu

Poziom testosteronu w surowicy waha się z godziny na godzinę i z dnia na dzień w zależności od czterech podstawowych czynników:

  1. szybkości produkcji,
  2. tempa przemiany,
  3. tempa oczyszczania i
  4. stężenia SHBG w surowicy.

Biorąc pod uwagę wszystkie te czynniki i zmienność poziomów surowicy, w celu potwierdzenia diagnozy o „niskim testosteronie” potrzebne są wielokrotne pomiary. Poziom testosteronu wynika również z rytmu dziennego, wzrasta zwykle we wczesnych godzinach porannych między 8-10 rano (przy założeniu normalnego snu w nocy), a następnie przez resztę dnia spada. Ten rytm dobowy zanika wraz z wiekiem, a poziomy są nieco bardziej stabilne między porankiem i wczesnym popołudniem. Ważne jest, aby zauważyć, że poziom testosteronu może spaść poniżej wartości prawidłowych w ciągu dnia, w sposób całkowicie normalny dla zdrowego osobnika. Dlatego też, jeśli jesteś w stanie produkować normalny poziom testosteronu w surowicy w czasie przewidywanych godzin szczytu od 8-10 rano, to jesteś uważany za osobę o „prawidłowym gonadyzmie” (tzn. normalnym funkcjonowaniu jąder).

Poziomy SHBG, białka odpowiedzialnego za realizację większości związanego testosteronu, zwiększają się wraz ze starzeniem organizmu, stosowaniem kortykosteroidów, stanów wysokiego estrogenu, nadczynności tarczycy, chorób wątroby i niedożywienia / anoreksji. Z drugiej strony poziom zmniejsza się w przypadku stanów wysokiego androgenu (w tym steroidów anabolicznych), otyłości i niedoczynności tarczycy. Przy danym poziomie całkowitego testosteronu i wyższym poziomie  SHBG skutkiem będzie stosunkowo większy ułamek „związanego” (a więc stosunkowo mniej „wolnego” testosteronu) i vice versa.

Ponieważ SHBG na ogół zwiększa się u mężczyzn wraz z wiekiem, spadki wolnego testosteronu również związane z wiekiem wyprzedzają spadki testosteronu całkowitego. Jest to zwykle spadek ~ 30% całkowitego stężenia testosteronu w wieku 25 do 75 lat, podczas gdy stężenie wolnego testosteronu zmniejsza się o co najmniej 50% w tej samej grupie wiekowej. Literatura naukowa nie doszła jeszcze do ostatecznych wniosków, czy oznacza to stan fizjologiczny czy też patologiczny.

Hipogonadyzm, lub też strach przez „Niskim T”

Hipogonadyzm określa się jako nieodpowiednią funkcję jąder w wyniku upośledzenia produkcji plemników i / lub upośledzenia produkcji testosteronu. Istnieje wiele różnych przyczyn hipogonadyzmu a kliniczne właściwości zależą od:

Wieku: hipogonadyzm objawia się inaczej u noworodków, niedojrzałych płciowo mężczyzn i u dorosłych. Oczywiście, noworodki i dzieci pozostają poza zakresem tego artykułu, a my skupimy się na hipogonadyzmie u dorosłych mężczyzn.

Czasu trwania i stopienia niedoboru testosteronu: czynniki te odgrywają istotną rolę w rodzaju, stopniu i nasileniu objawów.

Genetycznych wariantów lub mutacji w receptorze androgenowym: istnieje pewna liczba znanych mutacji lub wariantów genetycznych, które wpływają na czynność receptora i / lub wrażliwość na testosteron. Chociaż jest to aktualnie aktywny obszar badań z ograniczonymi danymi klinicznymi, może doprowadzić do klinicznie istotnych różnic w androgenowej wrażliwości pomiędzy osobnikami o równoważnych poziomach testosteronu w surowicy. To może pomóc wyjaśnić różnice w progach wystąpienia objawów wśród mężczyzn, jak i różnic w odpowiedzi na leczenie.

Objawy niedoboru testosteronu u dorosłych mężczyzn to m.in. :

  • Zmęczenie, utrata chęci do życia
  • Zmniejszenie masy mięśniowej
  • Zwiększenie masy tłuszczowej, ginekomastia
  • Zaburzenia nastroju, depresja, drażliwość, zaburzenia poznawcze
  • Zaburzenia snu
  • Utrata libido, spadek spontanicznej erekcji
  • Zmniejszona gęstość kości, osteoporoza
  • Uderzenia gorąca typu menstruacyjnego
  • Bezpłodność
  • Zmniejszone owłosienie ciała, zmniejszona potrzeba golenia się, małe jądra
  • Zaburzenia erekcji

Niestety, objawy te są często ignorowane przez pacjentów i lekceważone przez lekarzy. Jednakże bardzo ważne jest, aby zrozumieć, że wiele z tych objawów jest bardzo niespecyficznych. Innymi słowy, mogą być spowodowane przez szereg innych warunków, jak również nie muszą gwarantować diagnozy niskiego testosteronu. Dokładna ocena jest konieczna, by wykluczyć inne przyczyny, takie jak: niedoczynność tarczycy, obturacyjny bezdech senny, niedokrwistość, inne braki, przewlekłe zakażenia (np. HIV), depresję nie spowodowaną niskim poziomem testosteronu, efekty uboczne leków i wiele innych.

Jeśli objawy są spowodowane przez niski poziom testosteronu jest również ważne, aby zauważyć, że występują one w różnym stopniu i czasie trwania niedoboru testosteronu. Na przykład, podczas gdy zmęczenie i utrata „wigoru” są częstymi objawami we wczesnym lub łagodnym stadium niedoboru, ​​powszechna utrata owłosienia, uderzenia gorąca i zaburzenia erekcji są zazwyczaj objawami bardziej długotrwałego i/lub ciężkiego niedoboru testosteronu. Jeśli zatem ktoś doświadcza zaburzeń erekcji przy braku innych symptomów, powinno się brać pod uwagę niedobór testosteronu. Zaburzenia erekcji częściej mają podłoże psychogenne, neurologiczne, związane z problemami układu krążenia lub z leczeniem farmakologicznym niż bezpośrednio spowodowane niedoborem testosteronu (stąd rozpowszechnienie Viagry i Cialis’u przepisywanych na zaburzenia erekcji, a nie testosteron).

Rodzaje hipogonadyzmu

Pierwotny hipogonadyzm odnosi się do problemu zdolności jąder do produkcji plemników i / lub testosteronu. Znany jest również jako niewydolność jąder lub hipergonadotropowy hipogonadyzm, ponieważ reakcja osi HPG skutkuje wysokim poziomem gonadotropiny (FSH / LH) podczas próby „ponownego uruchomienia” niereagujących jąder. Warunki te mogą mieć większy wpływ na produkcję plemników niż na produkcję testosteronu, ale mogą być również objawami niedoboru testosteronu. Przyczyny obejmują różne zespoły genetyczne, nadużywanie alkoholu, urazy, infekcje, chemioterapia lub radioterapia i autoimmunologiczne lub inne przewlekłe choroby ogólnoustrojowe.

Wtórny hipogonadyzm dotyczy problemu w mózgu (podwzgórza lub przysadki) mających wpływ na stymulację hormonalną i zwrotnych mechanizmów osi HPG, natomiast jądra zachowują normalne funkcjonowanie i szybkość reagowania. Znane jest również z powodu hipogonadotropowego hipogonadyzmu ze względu na nieodpowiedni poziom gonadotropiny (FSH/LH) w odpowiedzi na niską produkcję testosteronu. Procesy te zazwyczaj powodują proporcjonalny spadek produkcji plemników i produkcji testosteronu. Najczęstsze przyczyny to: otyłość, cukrzyca, nadużywanie alkoholu, przyjmowanie leków (takich jak glikokortykosteroidy, opioidowe leki przeciwbólowe, androgeny (w tym sterydy anaboliczne), estrogeny), zakażenie HIV, ostre lub przewlekłe choroby ogólnoustrojowe, choroby autoimmunologiczne oraz przypadki „idiopatyczne” (czyli” nie znamy przyczyny”). Inne mniej powszechne przyczyny to niedożywienie / zaburzenia wchłaniania, różne syndromy genetyczne, guzy przysadki, uraz głowy lub zabieg chirurgiczny, radioterapia oraz choroby naciekowe. Wtórny hipogonadyzm może także wynikać z terapii pozbawionej androgenów lub „kastracji chemicznej” stosowanej przy leczeniu raka prostaty wrażliwego na hormony. Mieszany typ hipogonadyzmu obejmuje większość przypadków „późnego hipogonadyzmu” u mężczyzn w średnim i podeszłym wieku i ma elementy zarówno pierwotne (nie wystarczają odpowiedzi na stymulację jąder LH) jak i wtórne (nieodpowiednia odpowiedź ogólnoustrojowa na niski poziom testosteronu). Dzielą one wiele takich samych czynników przyczynowych wymienionych powyżej.

Diagnoza

Według „oficjalnych” wytycznych endokrynologii, rozpoznanie kliniczne hipogonadyzmu wymaga charakterystycznych oznak lub objawów w połączeniu ze zmniejszeniem stężenia testosteronu w surowicy. Zazwyczaj odradza się stosowania powszechnego badania przesiewowego na niski poziom testosteronu u pacjentów, którzy nie mają objawów lub wyższego czynnika ryzyka hipogonadyzmu. Większość lekarzy będzie zatem wahać się w sprawie pomiaru stężenia testosteronu opartym tylko na żądaniu pacjenta, ponieważ często nie jest możliwym interpretowanie znaczenia „niskiego” wyniku w przypadku braku symptomów. Jak wspomniano powyżej, pojawienie się i stopień zaawansowania objawów, mogą być zależne od czasu trwania i stopnia niedoboru w stosunku do „optymalnej” wartości wyjściowej, jak również genetycznych zmian odpowiedzialnych za reakcję na testosteron. Dlatego też, chociaż niektórzy mężczyźni mogą nie mieć żadnych objawów mimo poziomu 100, inne raporty opisują objawy u pacjentów w połowie 300 ng/dL. Jaki poziom testosteronu jest więc naprawdę „niski”? Niestety nie istnieje idealna granica, która oddzielałaby normalny poziom od hypogonadalnego, tak samo, jak nie ma progu, po którym objawy zaczynają pojawiać się u wszystkich mężczyzn.

Istnieją liczne sugestie wysuwane przez oficjalne organizacje, że poziom całkowitego testosteronu między 8-10 rano powinien być uważany za „niski” i dlatego też poddany natychmiastowemu leczeniu. Zalecenia większości organizacji wahają się gdzieś między średnią – 200 ng/dL i niską do średniej 300 ng/dL, niezależnie od wieku. Inni twierdzą, że różnice te są zależne od grupy wiekowej, chociaż na to również istnieją ograniczone dowody. Z uwagi na dyskusję o zmienności genetycznej we wrażliwości receptora androgenowego sugerowano, że w przyszłości ścisła wartość „może być zastąpiona przez ciągłość trwania spowodowaną genetyką, jak i specyficzne objawy.”

Można też wysunąć argument, że wiele niespecyficznych objawów hipogonadyzmu pozostaje niezauważone przez długi okres czasu, ponieważ ludzie przyzwyczaili się już do „nowej normalności”. Mogą nigdy specjalnie nie narzekać na klasyczne objawy hipogonadyzmu, mając jednocześnie możliwość znacznej poprawy jakości życia na optymalnym poziomie. Niestety istnieje zbyt mało wiarygodnych danych na ten temat, by dostarczyć wskazówek w podejmowaniu decyzji klinicznych, dlatego też badania przesiewowe pozostają wysoce kontrowersyjne.

Typowe badania laboratoryjne mogą obejmować Całkowity, Wolny lub Biodostępny testosteron, SHBG, FSH, LH, TSH oraz Prolaktynę. Należy zauważyć, że testy na wolny testosteron często bywają zawodne, chyba, że są wykonane przy użyciu specjalnej techniki laboratoryjnej, dlatego też pomiar biodostępnego testosteronu (co obejmuje zarówno wiązanie białek jak i wolnego testosteronu) jest bardziej wskazanym działaniem.

Co zrobić gdy podejrzewasz niski testosteron?

Krok 1

Jeśli masz objawy lub jesteś obciążony wysokim czynnikiem ryzyka hipogonadyzmu (wymienione powyżej), przeprowadź badanie całkowitego testosteronu między 8 a 10 rano (zakładając, że masz „normalny” rozkład dnia), by odkryć, kiedy w ciągu dnia osiąga swój szczyt. Pomiar należy wykonywać na czczo, ponieważ spożycie glukozy może ostro hamować poziom testosteronu i potencjalnie stworzyć fałszywie dodatni wynik. Jeśli masz objawy, powinieneś przejść szereg innych badań równoległych, w tym potencjalnie (ale nie tylko) przegląd leków, podstawową morfologię krwi i badania biochemiczne, badania funkcji tarczycy, poziom witaminy D, badania przesiewowe na depresję, ocenę snu, badania przesiewowe na HIV, a może i inne w zależności od indywidualnej sytuacji. Istnieje także kilka potwierdzonych badań przesiewowych (np.: niedobór androgenów u starzejących się mężczyzn, Androtest, etc.) o umiarkowanej wrażliwości (może pomóc „wykluczyć” hipogonadyzm), ale biorąc pod uwagę mnogość niespecyficznych objawów związanych z hipogonadyzmem, na ogół mają ograniczone możliwości „wykluczenia” diagnozy. Mogą one jednak nadal być przydatne do monitorowania objawów i długotrwałej reakcji na terapię.

Krok 2

Jeżeli początkowy poziom całkowitego testosteronu został prawidłowo zmierzony (8-10 rano, na czczo) i pokazał niski wynik, poziom powinien być sprawdzony ponownie, co najmniej raz, co pozwoli na potwierdzenie dużej zmienności z dnia na dzień. Następny krok powinien również uwzględnić pomiary FSH i LH w celu odróżnienia hipogonadyzmu pierwotnego od wtórnego, jeśli takowy ma miejsce. Jeśli masz nadwagę / otyłość, jesteś w podeszłym wieku, albo jeśli pierwszy pomiar był niski, ale w granicach normy lub w inny sposób nie odpowiada objawom, należy rozważyć sprawdzenie poziomu testosteronu biodostępnego lub SHBG. W takich sytuacjach pomiar testosteronu całkowitego może być fałszywie zaniżony ze względu na niski poziom SHBG, podczas gdy ilość wolnego/biodostępnego testosteronu jest w rzeczywistości na normalnym poziomie. W tym przypadku leczenie nie byłoby konieczne ani korzystne. Z drugiej strony, niska biodostępność frakcji testosteronu lub normalny / podwyższony poziom SHBG w takiej sytuacji może być konsekwencją hipogonadyzmu.

Krok 3

Jeśli odpowiednio zmierzony poziom całkowitego testosteronu jest niski co najmniej dwa razy pod rząd, zwróć uwagę na pomiary gonadotropiny, by zlokalizować źródło problemu. W tej sytuacji podniesione FSH i LH (tzn. hipergonadotropowy hipogonadyzm) wskazuje na jądra, jako źródło. Wymaga to dalszych badań, w tym badań genetycznych dla postawienia konkretnej diagnozy. Jednakże jest to mniej prawdopodobna sytuacja wśród populacji dorosłych mężczyzn. Bardziej prawdopodobny wynik pokaże nieodpowiednio normalne lub niskie FSH i LH w stopniu niedoboru testosteronu (tzn. hipergonadotropowy hipogonadyzm). Wskazuje to na mózg (podwzgórza, przysadki) jako podstawowe źródło problemu. Sytuacja ta wymaga dalszych badań, w tym pomiaru prolaktyny i hormonu tarczycy (o ile nie zostały zmierzone już wcześniej), poziom kortyzolu o 8 rano, żelaza, a także – jeśli poziom jest krytycznie niski (na przykład mniej niż 150 ng / dL) lub symptomów takich jak ból głowy lub zaburzenia wzroku – może zostać wykonane MRI mózgu w celu wykluczenia guza przysadki jako przyczyny. Pozostałe przyczyny hipogonadyzmu wtórnego omówione powyżej powinny być również brane pod uwagę. Nieokreślone poziomy FSH / LH mogą wymagać specjalistycznego przebadania przez endokrynologa (np. GnRH, klomifenu lub testów stymulacji hCG) i pozostają poza zakresem tego artykułu.

Jak wygląda leczenie niedoboru testosteronu

Ze względu na niejasności odnośnie poziomu „odcięcia” testosteronu nie istnieją żadne konkretne wytyczne dotyczące dokładnie, kto może być kandydatem do terapii zastępczej testosteronem (TRT). Po dokonaniu diagnozy klinicznego hipogonadyzmu decyzja, aby kontynuować TRT powinna obejmować dyskusję z lekarzem. Rozpoczęcie leczenia w przypadku wystąpienia bezdechu sennego, nieleczonej niewydolności serca, hematokrytu powyżej 54%, lub PSA powyżej 4 ng / ml, nie jest zalecane. Choć obawy o skutki uboczne i powikłania są często wyolbrzymiane, nadal są możliwe, a ponieważ leczenie często (ale nie zawsze) trwa całe życie, decyzji o rozpoczęciu leczenia nie należy podejmować pochopnie. Jest również bardzo ważne, by zrozumieć, że nie każdy z „Niskim T” wymaga natychmiastowej terapii zastępczej testosteronem. Niektóre z najczęstszych przyczyn hipogonadyzmu (np. otyłość / cukrzyca, nadużywanie alkoholu, przyjmowane leki, bezdech senny) są odwracalne dzięki prostym zabiegom, takim jak poprawa diety i ćwiczenia fizyczne, ograniczenie spożycia alkoholu, przerwanie przyjmowania lub zmiana leków, jak też proste korzystanie z urządzenia CPAP. Bardzo często zdarza się, że poziom testosteronu normalizuje się natychmiast po tym, gdy powyższe problemy zostaną rozwiązane, więc weźcie to pod uwagę zanim udacie się do lekarza po receptę.

Jednakże, jeśli TRT jest zaplanowane, cele terapii obejmują:

  • Przywrócenie normalnych poziomów fizjologicznych
  • Przywrócenie funkcji seksualnej, libido, „wigoru” energii i / lub nastroju
  • Poprawę składu organizmu i zwiększenie siły
  • Optymalizację gęstości kości, profilaktykę osteoporozy i złamań
  • Indukcję lub utrzymanie wirylizacji (jeśli jest odpowiednia dla danego przypadku)
  • Początkowe efekty zastępczej terapii testosteronem w większości tych parametrów widać już w ciągu 3-6 tygodni, ale może też trwać nawet 6-12 miesięcy (lub lat, w przypadku gęstości kości) zanim osiągnie maksymalny poziom i ustabilizuje się.

Opcje leczenia i związane z nimi leki

Enantan lub Cypionat  w zawiesinie olejowej, służące do wstrzykiwania to najczęściej spotykane i najbardziej korzystne sposoby leczenia. Zazwyczaj stosowana dawka początkowa wynosi około 100 mg raz na tydzień i stopniowo zwiększa się w miarę potrzeb na poziomie fizjologicznym. Korzyści tej metody to niskie koszty i bogate doświadczenie kliniczne, natomiast wadę stanowi konieczność iniekcji domięśniowych. Lekarze przepisują czasami nieco wyższe dawki (np. 200-300 mg) podawane raz na dwa do trzech tygodni; to jednak często powoduje nieprzyjemne objawy jako, że pierwsze zastrzyki powodują bardzo szybki wzrost (często do poziomów suprafizjologicznych), a następnie spadek do bardzo niskiego poziomu do czasu, gdy można podać następny zastrzyk. Dlatego ciągłe lub zmienne objawy podczas wstrzykiwania estrów testosteronu powinny skłaniać do oceny wzorców symptomów, dawkowania oraz protokołu administracyjnego. Od czasu do czasu regulacja częstotliwości dozowania przez dzień lub dwa może być wszystkim, co jest potrzebne do rozwiązania problemu.
Produkty transdermalne (żele i plastry) są jednymi z najbardziej popularnych produktów, głównie z powodu promowania ich przez przemysł farmaceutyczny, ale także dla wygody ich stosowania. Typowe dawkowanie zależy od konkretnego produktu, ale często produkty transdermalne są dozowane 1-2 razy dziennie. Często prowadzi to do nieco niższego, lecz bardziej stabilnego poziomu w porównaniu do terapii zastrzykowej. Codzienne podawanie teoretycznie pomaga utrzymać dobowy rytm fizjologiczny, choć konkretne korzyści nie są znane. Żele są znacznie droższe niż zastrzyki i pociągają za sobą ryzyko bezpośredniego przeniesienia (w tym na kobiety i dzieci) za pomocą dotyku.

Wszczepiane pigułki powoli uwalniają testosteron do krwi przez okres 3-6 miesięcy. Są one znacznie droższe od iniekcji i wymagają powtarzających się zabiegów chirurgicznych implantacji i ekstrakcji co 3-6 miesięcy. Jednakże są one wygodniejsze niż w przypadku innych produktów, ze względu na kontrolowane uwalnianie z małą częstotliwością „ponownych dawek”.
Inne, nowsze produkty, to żele do nosa i tabletki do ssania, które zwiększyły częstotliwość dozowania od dwóch do trzech razy dziennie. W przypadku takiej opcji istnieje ograniczone doświadczenie kliniczne, a ta częstotliwość dozowania i miejscowe skutki uboczne są niewygodne dla większości mężczyzn. Produkty doustne, takie jak metylotestosteron, nie są już dostępne na rynku ze względu na niebezpieczne efekty uboczne, takie jak uszkodzenie wątroby, dyslipidemia i rak wątroby. Inne doustne środki anaboliczne, takie jak oksandrolon, methandrostenolon i ostaryna nie są stosowane w leczeniu hipogonadyzmu.

Cytrynian klomifenu (Clomiphene citrate) jest lekiem doustnym, który działa poprzez blokowanie receptorów estrogenowych w podwzgórzu, ingerując w naturalne mechanizmy zwrotne prowadząc do wzrost poziomów FSH / LH, które stymulują jądra. Chociaż głownie przeznaczony do stosowania u kobiet w celu stymulowania owulacji, jest czasem wykorzystywany, niezgodnie ze wskazaniami, u mężczyzn w celu zwiększenia poziomu testosteronu przy jednoczesnym zachowaniu płodności, jak również przyczynia się do przywrócenia płodności po zaprzestaniu zażywania TRT lub sterydów anabolicznych. Chociaż jest on skuteczny w zwiększaniu poziomu testosteronu, mężczyźni na ogół zgłaszają niewielką poprawę w likwidowaniu objawów, jak również niepożądane skutki uboczne w postaci zaburzeń emocjonalnych.

hCG i hMG to ludzkie hormony, które naśladują aktywność LH i FSH w jądrach i mogą być podawane w postaci zastrzyków 2-3 razy w tygodniu, w celu stymulowania produkcji nasienia u niepłodnych mężczyzn. Są one również wykorzystywane w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem razem z (lub po zatrzymaniu podawania)) TRT w celu utrzymania lub przywrócenia objętości jąder i płodności jako, że TRT ( lub używanie AAS) może spowodować zanik jąder.

Anty-estrogeny, w tym Tamoxifen, Anastrozol, Letrozol, Eksemestan to doustne leki służące, niezgodnie ze wskazaniami, do poradzenia sobie z oznakami i objawami wynikającymi z nadmiaru estrogenów.

Efekty uboczne i ich monitorowanie

Pod koniec pierwszego miesiąca stosowania TRT, poziom testosteronu w surowicy powinien być sprawdzony w celu zapewnienia odpowiednich poziomów terapeutycznych. W przypadku terapii iniekcyjnej, niektórzy lekarze sprawdzają poziom w połowie kuracji, podczas gdy inni wolą sprawdzać poziom natychmiast, jeszcze przed zastrzykiem. Zarówno jedno i drugie podejście jest uzasadnione, a uregulowanie i częstotliwość podawanej dawki wykonuje się w celu ukierunkowania i utrzymania poziomów fizjologicznych, zmniejszenia objawów hipogonadyzmu i zminimalizowania efektów ubocznych.

Poziomy Estradiolu (E2) u większości osób nie muszą być monitorowane, ale należy je sprawdzić w przypadku osób otyłych, osób korzystających z wysokich dawek testosteronu lub tych, u których widoczne są objawy nadmiaru estrogenu. Takie objawy to ginekomastia, ból / swędzenie sutków, wzdęcia i sprawy związane ze zmianą nastroju / libido. Jeśli potwierdzono podwyższone poziomy E2, dawka TRT może być skorygowana lub zastosować inhibitory aromatazy w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem, w celu osiągnięcia 20-30 pg / ml, z zachowaniem ostrożności, by uniknąć nadmiaru. W ciągu pierwszego roku leczenia, monitorowanie powinno również obejmować poziomy hematokrytu, szczególnie w przypadku użytkowników TRT stosujących zastrzyki. Przerwanie terapii zaleca się w przypadku, gdy liczba hematokrytów (miara objętości krwinek czerwonych) wzrośnie do ponad 54%, choć konkretna granica nie została dobrze zbadana a dostępne dane dotyczące ryzyka wystąpienia niekorzystnych zdarzeń sercowo-naczyniowych budzą liczne kontrowersje w przypadku tego konkretnego poziomu. Alternatywnie, hematokryt może zostać obniżony poprzez regularne oddawanie krwi, a wiele osób bierze również 81 mg aspiryny dziennie, aby jeszcze bardziej zmniejszyć ryzyko.

Niekorzystne zmiany w stężeniu lipidów w surowicy są stosunkowo rzadkie przy tradycyjnym dozowaniu TRT kierującym poziomami fizjologicznymi, natomiast znacznie bardziej powszechne są w momencie, gdy testosteron jest nadużywany w celu osiągnięcia suprafizjologicznych poziomów lub przy stosowaniu doustnych sterydów anaboliczno-androgennych. Do tej pory, dowody zwiększonego ryzyka sercowo-naczyniowego (w tym zawału serca i udaru mózgu) z TRT są niespójne, a zatem kontrowersyjne. Niemniej jednak FDA wymaga ostrzeżenia o możliwości wystąpienia zwiększonego ryzyka problemów sercowo-naczyniowego podczas terapii testosteronem, więc jeśli jesteś już obciążony szczególnie wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym, (np. wcześniejszego zawału serca lub udaru mózgu, palisz papierosy, występowały przypadki powyższych chorób w rodzinie) zaleca się ostrożność w stosowaniu TRT.

Zaleca się także monitorowanie gruczołu krokowego ( w tym badań przesiewowych wykrywających objawy prostaty, badanie prostaty i poziomu PSA). Potencjalnie wzrosty dotyczące stężenia PSA to wzrost o 1,4 ng / ml w stosunku do pomiaru wyjściowego lub stopa wzrostu ( „prędkość PSA”) większa niż 0,4 ng / ml rocznie przez co najmniej dwa lata. Wynika to z obaw o terapię testosteronem stymulującą wzrost prostaty i możliwość rozwoju nowotworu. Jednak strach przed rakiem prostaty jest całkowicie teoretyczny; do tej pory nie ma dowodów świadczących o tym, że TRT zwiększa ryzyko zachorowania na raka prostaty.

Inne działania niepożądane mogą obejmować łysienie (u osób podatnych), trądzik / tłustą skórę, nocne poty, zaostrzenie obturacyjnego bezdechu sennego, niepłodność i skrzepy krwi (zwłaszcza u osób z historią zaburzeń krzepnięcia). Oczywiście, wszystkie negatywne skutki są znacznie bardziej powszechne u osób nadużywających testosteronu w celu osiągnięcia suprafizjologicznych poziomów.

Mity i przesądy na temat testosteronu

Na końcu powinniśmy przedstawić kilka mitów i błędnych przekonań na temat testosteronu. Mężczyźni przez cały czas pytają, jakie suplementy mogą wykorzystać do „zwiększenia poziomu testosteronu w naturalny sposób„. Niestety, zdecydowana większość suplementów reklamowanych w celu zwiększenia poziomu testosteronu nie daje takiego efektu. Włączamy w to najczęściej spotykane produkty, takie jak Tribulus terrestris, Horny Goat Weed, pokrzywę i wiele innych. Kilka suplementów, w tym kwas D-aspartic, dehydroepiandrosteron (DHEA) i ewentualnie kozieradka mogą zwiększyć poziom testosteronu, ale są to stosunkowo małe i często tymczasowe efekty, które po prostu nie są warte czasu ani pieniędzy.

Do tego wszystkiego dochodzi strach przed spożyciem białka sojowego rzekomo redukującym poziom testosteronu (lub wzrost estrogenów), który jest kompletnie nieuzasadniony. Podczas, gdy niektóre izoflawony sojowe wykazują w badaniach laboratoryjnych niewielkie działanie estrogenne jak i antyandrogeniczne, to jednak obecne dane nie wykazują istotnego wpływu spożywania białka sojowego na poziomy testosteronu i estrogenu w surowicy krwi u ludzi.

Inne niemądre i bezpodstawne strategie obejmują regularne branie prysznica w lodowatej wodzie i abstynencję seksualną w celu zwiększenia poziomu testosteronu. Nie istnieją żadne dowody ich skuteczności, a celowe powstrzymywanie się od seksu przez dłuższy czas, w celu zwiększenia poziomu testosteronu wydaje się przynosić raczej odwrotny skutek, jeśli celem jest poprawa własnej jakości życia.

Na szczęście, istnieje kilka sposobów, które zwiększają poziom testosteronu naturalnie. Chociaż często łatwiej coś powiedzieć niż zrobić, to jednak następujące czynniki powinny być idealnie zoptymalizowane przed rozważeniem rozpoczęcia TRT:

  • Utrata nadmiaru tkanki tłuszczowej
  • Zmniejszenie spożycia alkoholu, marihuany i opioidowych leków przeciwbólowych
  • Leczenie obturacyjnego bezdechu sennego i innych zasadniczych problemów medycznych
  • Poprawa jakości snu
  • Zdrowa dieta, w tym odpowiednie spożycie kalorii i tłuszczów nasyconych
  • Trening siłowy (np. wyciskanie sztangi, przysiad, martwy ciąg)
  • Redukcja stresu
  • Bezpieczna aktywność seksualna
  • Zapewnienie odpowiedniego poziomu witaminy D

Optymalne poziomy testosteronu mają zasadnicze znaczenie dla liczby funkcji fizjologicznych w organizmie ludzkim i objawowy hipogonadyzm może być uznawany za stan wyniszczający organizm w każdym wieku. W starzejącej się populacji ważne jest, aby odporność anaboliczna i mięśniowa były głównymi przyczynami związanymi z jakością życia i czynnikami ryzyka śmiertelności. Objawy będące potencjalnie powodem hipogonadyzmu powinny zostać poddane ocenie lekarskiej; jednakże styl życia powinien być uważany za główny cel interwencji przed terapią zastępcza testosteronem. Niemniej jednak, właściwie zarządzana terapia zastępcza testosteronem jest bezpieczna, dobrze tolerowana i może dostarczyć niezmierzonych korzyści w jakości życia.

Podziękowania dla CJ Gotcher za pomoc w redagowaniu tego artykułu.

Zastrzeżenie: Informacje medyczne zawarte w tym artykule mogą służyć wyłącznie, jako źródło informacji, nie należy traktować ich jako porad lub stosować/powoływać się na nie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych. Informacje w nim zawarte nie stanowią relacji pacjent- lekarz, i nie mogą być stosowane jako substytut profesjonalnego diagnozowania i leczenia. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji dotyczących zdrowia lub wskazówek na temat konkretnych medycznych danych skonsultuj się z lekarzem. Autor (autorzy) zrzekają się odpowiedzialności i nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub urazy poniesione w wyniku polegania na informacjach zawartych w tym artykule.

Autor artykułu: Austin Baraki

Artykuł przetłumaczony ze strony:

http://startingstrength.com/article/clinical-testosterone

Materiały źródłowe

  1. AACE Hypogonadism Guidelines, Endocr Pract. 2002;8(No. 6)
  2. Arver S, Lehtihet M. Current Guidelines for the Diagnosis of Testosterone Deficiency. Front Horm Res. 2009;37:5-20.
  3. Lunenfeld B., et al. Recommendations on the diagnosis, treatment and monitoring of hypogonadism in men. Aging Male. 2015 Mar;18(1):5-15.
  4. Davey RA et al. Androgen Receptor Structure, Function and Biology: From Bench to Bedside. Clin Biochem Rev. 2016 Feb;37(1):3-15.
  5. Dandona, P et al. A Practical Guide to Male Hypogonadism in the Primary Care Setting. International Journal of Clinical Practice 64.6 (2010): 682–696.
  6. Hamilton-Reeves et al. Clinical studies show no effects of soy protein or isoflavones on reproductive hormones in men: results of a meta-analysis. Fertility and Sterility, Volume 94, Issue 3, 997 – 1007.
  7. Snyder et al. Clinical features and diagnosis of male hypogonadism. UpToDate. Accessed 11/14/16.
  8. Snyder et al. Testosterone treatment of male hypogonadism. UpToDate. Accessed 11/14/16.

1 komentarz.

  • Sportowy Maniak
    27 września 2017 23:02

    Bardzo przydatny artykuł, podsumowanie wiedzy. Jakby nie patrzeć to męski świat kręci się w okół testosteronu 😉

Możliwość komentowania została wyłączona.